Hier op Intratuin.be bezorgen we alleen in Belgie
Het GFT afval dat wordt opgehaald door de gemeente wordt verwerkt tot compost. Maar wist je dat je zelf ook je eigen compost kunt maken? Dit kan zelfs op je balkon! Wij vertellen je graag alles over compost, wat composteren inhoudt en hoe je dit zelf op de juiste manier kunt aanpakken.
Composteren is het op natuurlijke wijze afbreken van groente-, fruit- en tuinafval. Biljoenen bacteriën en schimmels zetten het afval om in voeding. Tijdens dit proces ontstaat warmte, waardoor ziektekiemen en onkruidzaden gedood worden. Wat overblijft noemen we compost. Compost is een humusachtige stof vol voedingsstoffen voor planten en een perfecte bodemverbeteraar.
Er is een belangrijk verschil tussen zelf composteren en het laten composteren van je GFT afval via de GFT-bak van de gemeente. Als je zelf composteert is dat altijd op kleine schaal. De gemeente composteert met gigantische hoeveelheden tegelijk, waardoor de temperatuur in de enorme compostbak vele malen hoger is dan in je eigen compostbakje. Door de hoge temperatuur gaan nagenoeg alle ziektekiemen en zaden dood, in je kleine bak is de kans vele malen groter dat deze overleven. De temperatuur in een kleine composthoop loopt op tot 50 á 60 graden en er is zeker 60 graden nodig om ziektes en zaden uit te schakelen. Om deze reden mogen er ook veel meer soorten GFT afval in de GFT-bak van de gemeente dan op je eigen composthoop: op grote schaal werkt het proces gewoon veel effectiever. Bekijk op de afvalscheidingswijzer van Milieu Centraal welk afval in welke bak moet en dus ook wat er allemaal in je GFT-bak mag.
En dan is er nóg een belangrijk aspect waar je rekening mee moet houden. Bij het composteringsproces is zuurstof nodig. Indien er niet voldoende zuurstof aanwezig is ontstaat er methaan of lachgas. Dit zijn schadelijke broeikasgassen! Dus als je zelf gaat composteren, pak dit dan op de juiste manier aan, anders kun je het beter laten ophalen via de groene of bruine bak. Het voordeel van zelf doen is natuurlijk dat je de energie van het laten ophalen bespaart én je maakt gratis je eigen bodemverbeteraar.
Compost zorgt dat de grond vocht beter vasthoudt, het stimuleert het bodemleven en meststoffen werken beter. Eigenlijk zou je elk jaar een flinke laag compost moeten toevoegen aan je grond, om de bodem gezond en voedingsrijk te houden. Je loopt anders het risico dat de grond uitgeput raakt, met name als je tuinafval altijd opruimt. Wanneer je een tuin of een gazon nieuw aanlegt zullen wij ook altijd aanraden om een grote hoeveelheid compost te verwerken in de bestaande grond. Je komt dan nog goed bij de diepere lagen en het zal in de toekomst de afwatering, zuurstof en algehele bodemstructuur enorm helpen.
Voordat je begint aan je eigen composthoop, moet je een aantal dingen weten.
Welke compostbak past bij jou? Over het algemeen geldt: hoe meer ‘open’ je compostbak is, hoe minder soorten afval erin mogen. We zullen de verschillende compostsystemen bespreken, van groot naar klein.
Heb je een grote tuin? Dan kun je kiezen voor een composthoop of open compostbak. Dit is de snelste manier om te composteren, omdat je hier warm composteert. Het is handig om eerst tegels te leggen op de plek van je composthoop, dan weet je waar de bodem begint. Echter moet er ook contact blijven met de aarde, want het bodemleven moet bij je composthoop kunnen komen. Een goede composthoop begin je met een hele berg GFT afval tegelijk. De hoop moet minimaal 1,5 meter in lengte, breedte én hoogte zijn. Je kunt de composthoop ook afkaderen met hout, gaas of wilgentenen. Je maakt dan een open compostbak. Als je de juiste mix afval hebt zullen bacteriën en schimmels zorgen voor warmte en het composteren van het afval. Door het composteerproces zal de hoop inklinken.
Heb je minder ruimte in je tuin? Kies dan voor een gesloten compostbak. Deze kun je simpelweg in een hoek van je tuin neerzetten en klaar! In een compostbak composteer je ‘koud’, de warmte zal hierin niet oplopen. Ziektekiemen en zaden zullen niet worden gedood en daardoor moet je meer opletten wat je hierin gooit. Hier komen we straks op terug.
Composteren kan ook in het klein! Echter: de minimale grootte van een compostbak is eigenlijk 1 m3. Pas dan is er genoeg ruimte om het werk goed te laten gebeuren. Kleinere compostbakken kunnen dus wel, maar hou er wel rekening mee dat het wat lastiger zal zijn om goede compost te krijgen. Je moet dan nog beter opletten op wat je erin doet en in de juiste verhoudingen.
Een kleine composteermethode die wel goed werkt is een wormenhotel! In een wormenbak zorgen wormen voor het omzetten van het afval. Dit is ideaal voor de kleinere stadstuinen of op je balkon. Een wormenbak wordt ook wel een wormenhotel genoemd. Je kunt hier niet de normale regenworm in stoppen, maar je hebt compostwormen (strooiselwormen) nodig. In een wormenbak moet je elk laagje afval bedekken met een stukje gescheurd karton, verder gelden nagenoeg dezelfde regels als bij een gesloten compostbak. Snij het afval wel in kleine stukjes en laat citrusvruchten, hete pepers en knoflook liever achterwege. Daar houden wormen niet zo van. Zorg ook dat de wormenbak niet te warm en niet te koud wordt, de wormen functioneren het best tussen de 15 en 20 graden. Zet hem in de winter dus in de zon en in de zomer in de schaduw! In de winter is de wormenbak (als hij buiten staat) minder effectief, maar de wormen zullen een niet te strenge winter wel overleven. Leuke extraatje: het vocht uit de wormenbak is ideale kamerplantenvoeding! Verdun dit met water en geef je kamerplanten een boost.
Om je compostbak goed te laten werken en om het ontstaan van broeikasgassen te voorkomen, is het van belang dat je af en toe wat aandacht besteedt aan de compost-in-wording.
Zoals gezegd moet er voldoende zuurstof aanwezig zijn om de compost op de juiste manier te laten maken. Een open composthoop moet je daarom regelmatig geheel ondersteboven keren. Dat noem je omzetten. De eerste dagen van een composthoop loopt de temperatuur op tot zo’n 65 graden maximaal. Als deze temperatuur weer gaat dalen (dit moet je dan meten!) dan is het tijd om de hoop om te gooien. De temperatuur zal hierna weer stijgen. Blijf dit herhalen tot de temperatuur niet meer boven de 50 graden komt. Daarna laat je de compost nog even rijpen. Het is klaar als de temperatuur niet meer stijgt. Het omzetten versnelt het composteringsproces en voorkomt broeikasgassen. In een halfopen of gesloten systeem is dit niet mogelijk, daar moet je extra goed opletten wat je in de bak doet.
Een composthoop moet uit gevarieerd afval bestaan en dit geldt ook voor de inhoud van je compostbak. Een goede composthoop of bak bestaat uit verschillende laagjes met verschillende soorten materiaal. Let bij de diversiteit op de volgende kenmerken:
Vochtig en droog materiaal moeten in balans zijn.
Stevig materiaal en slap en zacht materiaal moeten in evenwicht zijn.
Fijn materiaal moet worden afgewisseld met voldoende grof materiaal.
Sommige soorten tuinafval, zoals zaagsel, hout, stro en boombladeren bevatten veel koolstof. Ander materiaal, zoals gras, mest en plantenresten, zijn stikstofrijk. Dit moet in balans zijn.
Heb je ineens veel afval van eenzelfde soort? Leg dan een deel eerst nog even apart, tot je een laagje hebt van iets anders!
Een compostbak moet vochtig zijn, maar ook weer niet te nat. Teveel aan water spoelt voedingsstoffen weg of neemt de lucht weg uit de bak. Zet je bak dus het liefst op een half beschutte plek, bijvoorbeeld onder een boom of half onder een afdakje. Dus niet in de volle regen en niet in de volle zon.
Niet alles van wat je in de GFT-bak voor de gemeente doet, kan ook in je eigen compostbak. Sowieso, zoals al gezegd, zijn de verhoudingen erg belangrijk. Op de website van Milieu Centraal kun je een lijst terugvinden met wat er in je eigen compostbak mag. We vatten het hier voor je samen!
Over het algemeen kun je al het rauwe groenteafval in je compostbak doen, denk hierbij aan schillen, bladeren en stronken. Doe maximaal eenmaal per week aardappelschillen in je bak (i.v.m. bestrijdingsmiddelen), tenzij het gaat om biologische aardappelen. Geen gekookte groenten, ook geen zoute producten (hieronder valt ook brood) of vet en vette producten. Geen vlees, vis, botten en graten: dit composteert slecht en trekt ongedierte aan. Dit mag allemaal wel in de GFT bak! Eierschalen mogen wel in je eigen bak en ook noten, pitten en de doppen daarvan. Geen koffiepads en theezakjes (deze bevatten vaak plastic, deze mogen ook niet in de bak van de gemeente), maar wel koffiedik, koffiefilters en losse theebladeren.
Doe maximaal eenmaal per week schillen van citrusvruchten in je bak (i.v.m. bestrijdingsmiddelen), deze mogen wel in de GFT bak. De schillen van biologische citrusvruchten mogen wel! Alle andere vruchtenschillen mogen er ook in, haal wel even het (plastic) stickertje er af. Ook klokhuizen en pitten mogen in je compostbak.
Meng tuinafval altijd goed en voeg het toe in kleine hoeveelheden tegelijk, omdat dit nogal droog is. Denk hierbij vooral aan bladeren en gras. Fijngemaakt hout en takken (hoe grover, hoe langer het duurt) mogen er ook in. Dit zijn vaak de dingen die voor wat meer structuur zorgen. Onkruid en zieke planten kun je beter in de GFT-bak voor de gemeente doen. Daar worden de ziektekiemen en zaden beter gedood.
Niet doen: houtskool, kaas en kaaskorsten, zuivel, kattenbakkorrels, papier, sigarettenas en peuken, en uitwerpselen van vleeseters (bijvoorbeeld honden en katten). Dit mag allemaal ook niet in de GFT bak! Maximaal eens per week snijbloemen (i.v.m. bestrijdingsmiddelen).
Wel doen: uitwerpselen van planteneters (bijvoorbeeld konijnen en cavia’s). Stro en zaagsel maximaal eens per week en goed mengen, omdat het erg droog is.
Twijfel je of iets wel of niet in je compostbak mag? Doe het bij twijfel gewoon niet en kijk even op de afvalscheidingswijzer van Milieu Centraal of het wel in de GFT bak mag.
Het proces van composteren duurt een paar maanden tot bijna een jaar, dit ligt helemaal aan de condities van jouw bak of hoop. Je kunt het proces versnellen door compostversneller te gebruiken.
Mulchen is een andere manier om je tuinafval te hergebruiken en om te zetten in voeding voor je planten. Lees alles over mulchen in onze blog: Mulch: Waarom een mulchlaag en zelf mulchen. Mulchen heeft meer voordelen dan enkel het maken van vruchtbare grond, het biedt ook bescherming aan de grond. Maar het één sluit het ander niet uit. Heb je een teveel aan tuinafval om alles als mulch te gebruiken, dan komt de compostbak mooi van pas. Geef, met name in het najaar, liever voorrang aan mulchen dan aan composteren. Mulchen is één van de beste dingen die je kunt doen voor je tuin in de winter! Je kunt halfrijpe compost, van 3 of 4 maanden oud, ook gebruiken als mulch.
Iedereen wil graag een mooie en gezonde tuin en goed zorgen voor je planten en de bodem hoort daarbij. Wist je dat mulchen hier heel goed bij kan helpen? Wij vertellen je graag alles over mulch, wat mulchen kan doen voor je tuin en hoe makkelijk dit eigenlijk is!
Je tuin: je eigen stukje natuur. Je tuin moet een fijne plek zijn, een plek waar je kunt ontspannen en kunt genieten van het buiten zijn. Daarom wil je een mooi terras, fijne looppaden en de natuur om je heen in de vorm van gras, planten en struiken. Een belangrijk onderdeel daarvan, waar niet altijd bij stilgestaan wordt, is de bodembedekking van je tuin. Een fijne tuin betekent voor veel mensen weinig onderhoud én een prettige natuurlijke sfeer en de juiste bodembedekking kan je op verschillende manieren helpen! Graag vertellen wij je meer over duurzame natuurlijke bodembedekking: boomschors, houtsnippers en cacaodoppen. Je kunt natuurlijke bodembedekkers gebruiken als looppad, in je border tussen de planten, en als terras. We vertellen je de voordelen en de verschillen, zodat je hopelijk gaat kiezen voor het toevoegen van een natuurlijke bodembedekker én de juiste keuze kunt maken.
Het regent steeds vaker en harder in Nederland. Zo kan het zomaar een paar dagen achter elkaar met bakken uit de hemel vallen. Onze tuinen kunnen de hoeveelheid water moeilijk aan. Door de toenemende bestrating in de tuin kan het water niet weglopen. Dit leidt tot steeds meer overlast van volgelopen tuinen en terrassen. Maar ook de riolen raken overbelast en zo ontstaan er steeds vaker plaatselijke overstromingen. Met deze tips voorkom je wateroverlast in je tuin en help je de natuur een handje mee.
Bijna iedereen vindt vlinders bijzonder. Hun fladderende vlucht heeft iets onbeholpens en aandoenlijks. Het is geweldig als er een op je arm neerstrijkt en zijn stralende vleugels van dichtbij laat bewonderen. Zie je graag meer vlinders in je tuin? Check hieronder onze tips voor een vlindertuin!
Hier op Intratuin.be bezorgen we alleen in Belgie
